Asset Publisher
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody to forma indywidualnej ochrony przyrody. Zalicza się do nich pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.
W granicach Nadleśnictwa Giżycko znajdują się zewidencjonowane pomniki przyrody. Na omawianym obszarze dominującą formą ochrony pomnikowej są pojedyncze drzewa. Kryteriami uznawania drzew za pomniki są:
- obwód pnia nie mniejszy niż minimalny obwód pnia drzewa mierzony na wysokosci 130 cm dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew, lub
- wyróżnianie się wśród innych drzew tego samego rodzaju lub gatunku w skali kraju, województwa lub gminy, ze wzgledu na obwód pnia, wysokość, szerokość korony, wiek, występowanie w skupiskach, w tym alejach lub szpalerach, pokrój lub inne cechy morfologiczne, a także inne wyjątkowe walory przyrodnicze, naukowe, kulturowe, historyczne lub krajobrazowe.
Orientacyjny obwód pnia (na wysokości pierśnicy) dla rodzimych gatunków drzew i krzewów uznawanych za pomniki ze względu na swoje rozmiary jest różny dla poszczególnych gatunków i wynosi:
Lp. | Rodzaj/gatunek drzewa | Minimalny obwód pnia drzewa* |
1. | bez koralowy, cis pospolity, jałowiec pospolity, kruszyna pospolita, rokitnik zwyczajny, szakłak pospolity, trzmielina | 50 |
2. | bez czarny, cyprysik, czeremcha zwyczajna, czereśnia, głóg, jabłoń, jarząb pospolity, jarząb szwedzki, leszczyna pospolita, żywotnik zachodni | 100 |
3. | grusza, klon polny, magnolia drzewiasta, miłorząb sosna Banksa, sosna limba, wierzba iwa, żywotnik olbrzymi | 150 |
4. | brzoza brodawkowata, brzoza omszona, choina, grab zwyczajny, olsza szara, orzech, sosna wejmutka, topola osika, tulipanowiec, wiąz górski, wiąz polny, wiąż szypułkowy, wierzba pięciopręcikowa | 200 |
5. | daglezja, iglicznia, jesion wyniosły, jodła pospolita, kasztanowiec zwyczajny, klon jawor, klon wzyczajny, leszczyna turecka, modrzew, olsza czarna, perełkowiec, sosna czarna, sosna zwyczajna, świerk pospolity | 250 |
6. | buk zwyczajny, dąb bezszypułkowy, dąb szypułkowy, lipa, platan, topola biała, wierzba biała, wierzba krucha | 300 |
7. | inne gatunki topoli niż wymienione w lp. 4 i 6. | 350 |
* - mierzony w centymetrach na wysokości 130 cm, jeżeli drzewo na wysokosci 130 cm posiada kilka pni - za obwód pnia drzewa przyjmuje się sumę obwodu pnia o najwiekszym obwodzie oraz połowy obwodów pozostałych pni.
Wymiary podane w powyższej tabeli obowiązują od 17 grudnia 2017 r.
O objęciu ochroną może również zdecydować występowanie drzewa na granicy lub poza granicą naturalnego zasięgu danego gatunku. Ochronie podlegają również dzieła sztuki ogrodniczej (parki) oraz elementy mające znaczenie dla piękna krajobrazu (np. aleje).
Wybrane wymiary drzew będących pomnikami przyrody na terenie Nadleśnictwa Giżycko:
dąb szypułkowy „Wojciech" | wiek 650 lat, obwód 616 cm |
dąb szypułkowy „Wyniosły" | wiek 450 lat, obwód 445 cm |
dąb szypułkowy „Dowejko" | wiek 490 lat, obwód 445 cm |
dąb szypułkowy „Domejko" | wiek 490 lat, obwód 440 cm |
dąb szypułkowy „Morsztyn" | wiek 330 lat, obwód 470 cm |
W powiecie giżyckim znajduje się duża ilość wielkich głazów narzutowych. Zachowały się tutaj liczne potężne okazy, które obecnie podlegają ochronie jako pomniki przyrody. Głazy te pochodzą z epoki lodowej. Stanowią one świadectwo potężnej siły lodolądu, który ciągnął za sobą na przestrzeni setek kilometrów wielkie odłamki skał. W niektórych okolicach zwłaszcza przy wzgórzach moren czołowych, występują wielkie skupiska głazów narzutowych, zwane głazowiskami. Najciekawsze głazowisko, składające się z tysiąca głazów, znajduje się koło byłego PGR-u Fuleda nad jeziorem Dobskim. W chwili obecnej jest częścią rezerwatu „Jezioro Dobskie".
Oprócz drzew w Nadlesnictwie Giżycko ochroną pomnikową objęte zostały głazy narzutowe leżące na terenie lasów nadleśnictwa, wybrane pomiary kilku z nich:
głaz narzutowy o obwodzie 1310 cm | wysokości 180 cm |
głaz narzutowy o obwodzie 925 cm | wysokości 160 cm |
głaz narzutowy o obwodzie 1050 cm | wysokości 180 cm |
Kryteriami uznawania tworów przyrody nieożywionej za pomniki przyrody jest wyróżnianie się w skali kraju, województwa lub gminy wśród innych tworów przyrody nieożywionej tego samego typu ze względu na:
- intensywność i formę koncentracji wypływu wody, właściwości fizykochemiczne wód, w tym wystepowanie wód mineralnych, lub zlokalizowanie wśród innych form geomorfologicznych - w przypadku źródeł;
- wysokość - w przypadku wodospadów;
- intensywność i formę koncentracji wypływu wody, otoczenie charakterystycznymi utworami skalnymi powstałymi z wytrącania się minerałów w wypływajacych wód lub zlokalizowanie wśród innych form geomorfologicznych - w przypadku wywierzysk;
- skład petrograficzny - w przypadku skałek;
- profil lub inne cechy geomorfologiczne - w przypadku jarów;
- rozmiar, skład petrograficzny lub inne cechy gelologiczne - w przypadku głazów narzutowych;
- długość korytarzy, wielkość deniwelacji, występowanie innych form geomorfologicznych, w tym krasowych - w przypadku jaskiń.
Kryterium uznawania tworów przyrody nieożywionej za pomniki przyrody może być także wyróżnianie się w skali kraju, województwa lub gminy wśród innych tworów przyrody nieożywionej tego samego typu, ze względu na wielkość, inne cechy morfologiczne lub strukturalne, występowanie w skupiskach, reprezentatywność, unikatowość, a także inne wyjątkowe walory przyrodnicze, naukowe, kulturowe, historyczne, krajobrazowe lub estetyczne.
W Nadleśnictwa Giżycko występuje 66 pomników przyrody, w tym:
- pomniki przyrody ożywionej: 58 pojedyncze drzewa,
- pomników przyrody nieożywionej (głazy narzutowe): 8 pojedynczych głazów.
W formie pomników przyrody chronione są następujące gatunki drzew:
Lp. | Nazwa gatunku drzewa | Ilość |
---|---|---|
1. | Dąb szypułkowy | 18 |
2. | Grab pospolity | 1 |
3. | Jarząb szwecki | 10 |
4. | Jesion wyniosły | 8 |
5. | Lipa drobnolistna | 7 |
6. | Modrzew europejski | 7 |
7. | Sosna zwyczajna | 1 |
8. | Sosna czarna | 2 |
9. | Świerk pospolity | 1 |
10. | Wierzba biała | 1 |
11. | Wiąz pospolity | 1 |
12. | Żywotnik olbrzymi | 1 |
Razem: | 58 |
Łącznie na omawianym terenie występuje 58 szt. drzew uznanych za pomniki przyrody, reprezentujące 12 gatunków.
Wykaz pomników przyrody powołanych na gruncie nadleśnictwa:
Lp. | Nr rej. | Podstawa prawna | Miejscowość | Rodzaj | Obwód/Wys. |
1 | 108 | Orzeczenie Prezydium WRN w Olsztynie nr Lb-156/56 z 26.06.1956 r. |
Gajewo |
Dąb szypułkowy "Wojciech" Dąb szypułkowy "Wyniosły" |
6,16/20 4,45/22 |
2 | 109 | Decyzja Prezydium WRN w Olsztynie nr 344/68 z 26.06.1968 r. |
Gajewo |
Dąb szypułkowy "Dowejko" Dąb szypułkowy "Domejko" |
4,45/30 4,40/30 |
3 | 1236 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Gajewo |
Modrzew europejski "Franciszek" Modrzew europejski "Bolesław" |
3,13/38 3,05/35 |
4 | 1237 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Gajewo | Dąb szypułkowy "Wilhelm" (Galeria) |
4,2/25 |
5 | 1238 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Wydminy |
Sosna czarna Sosna czarna Sosna pospolita |
1,85/22 1,88/26 2,25/25 |
6 | Dz.U. Woj. Warm-Maz. z dnia 26.10.2011 r. nr 177 poz. 2651. | Wydminy | Grab pospolity "Jerzy" (Galeria) |
||
7 | 146 | Orzecz. Prez. WRN w Olsztynie RLB-16/5/52 z 29.12.1952 r. | Franciszkowo | Głaz narzutowy "Tadeusz" (Galeria) |
13,1/1,8 |
8 | 147 | Dec. Prez. WRN w Olsztynie R XII-281/61 z 27.11.1961 r. | Franciszkowo | Głaz narzutowy (Galeria) |
9,25/1,47 |
9 | 1247 | Rozp. Nr. 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Rząśniki | Wiąz pospolity (Galeria) |
2,7/30 |
10 | 1248 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Rząśniki | Jesion wyniosły (Galeria) |
2,5/27 |
11 | 1250 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Rząśniki | Jarząb szwedzki aleja 10 drzew (Galeria) |
1,90-2,70 /23-27 |
12 | 370 | Rozp. Nr 6/93 Woj. Suw. z 18.01.1993 r. | Pianki | Dąb szypułkowy | 3,93/26 |
13 | 395 | Rozp. Nr 44/94 Woj. Suw. z 28.04.1994 r. | Pianki | Dąb szypułkowy |
3,98/24 |
14 | 1249 | Rozp. Nr 19/04 woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Pianki | Świerk pospolity "Stanisław" (Galeria) |
2,8/33 |
15 | 1253 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Pianki | Lipa drobnolistna - 6 drzew |
2,90-3,70 /23-27 |
16 | 1255 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Pianki |
Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy |
4,1/25 4,2/30 4,4/22 4,7/24 |
17 | 1256 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Pianki |
Jesion wyniosły Jesion wyniosły Jesion wyniosły Jesion wyniosły Jesion wyniosły Jesion wyniosły |
2,35/27 2,45/26 2,4/27 2,85/27 2,45/26 2,7/27 |
18 | 1252 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Góra | Dąb szypułkowy |
3,3/22 |
19 | 111 | Dec. Praz. WRN w Olsztynie nr 356/73 z 15.11.1973 r. | Rudówka | Dąb szypułkowy "Morsztyn" (Galeria) |
4,7/27 |
20 | 1240 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Rudówka | Żywotnik olbrzymi |
1,42/24 |
21 | 150 | Dec. WRN w Olsztynie | Krzyżany | Głaz narzutowy (Galeria) |
10,5/1,8 |
22 | 997 | Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. Nr 152 poz. 2513, 2001 r. | Kamionki | Głaz narzutowy granit |
7,6/2,5 |
23 | 149 | Dec. Prez. WRN w Olsztynie Nr 331/68 z 26.06.1968 r. | Kamionki | Wierzba (Galeria) |
4,2/28 |
24 | 992 | Dz.Urz. Woj. Warm-Maz. Nr 152 poz. 2513, 2001 r. | Kamionki | Głaz narzutowy granit "Kazimierz" (Galeria) |
14,6/2,3 |
25 | 993 | Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. Nr 152 poz. 2513, 2001 r. | Kamionki | Głaz narzutowy granit |
12,3/1,5 |
26 | 994 | Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. Nr 152 poz. 2513, 2001 r. | Kamionki | Głaz narzutowy granit |
8/0,6 |
27 | 995 | Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. Nr 152 poz. 2513, 2001 r. | Kamionki | Głaz narzutowy granit |
8,2/1,1 |
28 | 1241 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Kamionki | Dąb szypułkowy |
6,35/33 |
29 | 1242 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Kamionki | Dąb szypułkowy |
5,5/26 |
30 | 1243 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Kamionki | Lipa drobnolistna |
5,5/23 |
31 | 1244 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Kamionki | Dąb szypułkowy |
4,6/25 |
32 | 1245 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Kamionki | Dąb szypułkowy "Anna" (Galeria) |
4,7/20 |
33 | 1246 | Rozp. Nr 19/04 Woj. Warm-Maz. z 24.09.2004 r. | Kamionki | Jesion wyniosły |
3,8/28 |
34 | 1001 | Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. Nr 152, poz. 2513 z 27.12.2001r. | Kamionki | Dąb szypułkowy "Aleksandra" | 4,0/24 |
35 | Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. 2022, poz. 2025 z 26.04.2022r. | Skorupki |
Modrzew europejski Modrzew europejski Modrzew europejski Modrzew europejski Modrzew europejski |
3,10/37
2,88/39
2,60/35
2,65/40
2,64/37 |