Bitew uroczysko Las Miejski widziało już wiele…

• 1914 – w sierpniu tego roku rosyjska 1 armia „Niemen” dowodzona przez generała Pawła von Rennenkampfa wdarła się na teren dawnych Prus Wschodnich, wtedy wydawało się, że nic nie jest w stanie jej zatrzymać. Gdy w dniu 25 sierpnia wojska rosyjskie dotarły do skraju Lasu Miejskiego, który oddzielał je od Giżycka i wybudowanej w nim niewielkiej twierdzy Boyen, wynik bitwy wydawał się z góry przesądzony. A jednak...
• 1915 – Bitwa zimowa na Mazurach. Nie odbyła się bezpośrednio na terenie uroczyska. Jednak wiele lat później uznano, że miejsce to idealnie nadaje się do inscenizacji historycznych upamiętniających operacje wojskowe z lat 1914-1915.
• Lata: 2014, 2015, 2016, 2017, 2019, 2020 - to już nie bitwy, lecz wspomniane inscenizacje historyczne realizowane pod nazwami Operacja Boyen oraz Bitwa zimowa na Mazurach.

Bitwy w świecie przyrody

Były też bitwy w świecie przyrody, w których stawką było nawet przetrwanie całego uroczyska Las Miejski. Owa dramatyczna bitwa pomiędzy wiatrem a drzewami rozegrała się 17 stycznia 1818 r. Wtedy to potężny orkan nawiedził Pojezierze Mazurskie i gdy szalał nad Giżyckiem, to w ciągu siedmiu godzin zniszczył ¾ drzew w uroczysku. Wygrał las, przetrwał.

Obecnie kto z kim walczy?

Od wielu pokoleń drzewa walczą w bitwach z żywiącymi się nimi owadami. W uroczysku Las Miejski co czwarte drzewo to świerk pospolity, więc bitwy świerków z ich śmiertelnymi wrogami kornikami drukarzami, są jednymi z najczęściej obserwowanych. Ostatnimi laty bitwy te z roku na rok przybierają na sile.

Jak przebiega walka?

Bitwy i potyczki pomiędzy obydwoma gatunkami zaczynają się rok rocznie na wiosnę. Warunki pogodowe takie jak temperatura, światło czy opady deszczu, często sprzyjają kornikom. Bardzo duży rozmiar miały w latach 2012, 2018 oraz obecnie w 2024.

Chrząszcze kornika drukarza wgryzają się pod korę świerków, żywią się tkanką zwaną łykiem, rozmnażają i atakują kolejne świerki. Gdy napastników jest niewielu, los korników jest z góry przesądzony. Drzewa bronią się, topiąc owady w żywicy.

Drzewa w wyniku ewolucji stworzyły wyspecjalizowane komórki wydzielnicze (tzw. żywicorodne), ich zadaniem jest wytwarzać żywicę, która za pomocą przewodów żywicznych oplatających całe drzewo dostarczana jest w miejsca, w których owady wgryzają się w łyko.

W takich starciach z kornikami młode świerki z uroczyska Las Miejski radzą sobie nadzwyczaj dobrze.

Gorzej jest wtedy, gdy w lesie znajdzie się kilka drzew osłabionych, którym zimą śnieg połamał gałęzie lub wiatr ponadrywał korzenie. Pod korą takich drzew korniki rozmnażają się bardzo szybko, tworząc nawet ponad 100-tysięczną armię, która wyrusza na podbój zdrowych świerków. Gdy liczba atakujących przekroczy 5 tysięcy korników, zaatakowany świerk nie nadąża z produkcją żywicy i przegrywa walkę o życie.

Monitoring

Spacerując pomiędzy drzewami w uroczysku Las Miejski, można napotkać świerki oznaczone pomarańczową farbą. Oznacza to, że stan zdrowotny (sanitarny) drzewa jest monitorowany (obserwowany) przez tutejszych leśników. Na świerku z fotografii kod 38c oznacza: stanowisko 38, literka c — trzecia na przestrzeni czasu obserwacja.

Kto wygrywa?

Szala tegorocznej bitwy pomiędzy kornikiem drukarzem a świerkami przechyla się na korzyść korników. Według wyników monitoringu na 31.08.2024 r. korniki opanowały około 700 świerków, w większości starszych niż 40 lat. Starsze świerki nie potrafią się tak dobrze bronić, jak młodzież. Przegrywają. Korników w lesie jest za dużo.

Nietrudno z powyższych informacji wyliczyć, że przy tak dużej populacji kornika drukarza zagrożonych jest kilka tysięcy drzew.

Co dalej…

Zgodnie z Ustawą o lasach zarządzający lasami leśnicy są zobowiązani do kształtowania równowagi w ekosystemach leśnych. W szczególności do zapobiegania, wykrywania i zwalczania nadmiernie pojawiających się organizmów szkodliwych. W razie wystąpienia organizmów szkodliwych w stopniu zagrażającym trwałości lasów ustawa nakazuje wykonywać zabiegi zwalczające i ochronne.

Podstawową metodą ograniczenia nadmiernej liczebności kambiofagów (owadów odżywiających się łykiem) świerka jest usuwanie z lasu zasiedlonych drzew stojących i leżących przed wylotem kolejnego pokolenia chrząszczy.

A gdy będzie już po bitwie, to…

Wiosną w miejscach, gdzie świerki przegrały walkę z kornikami, posadzimy nowe pokolenie drzew. Będą wśród nich i świerki, ale będzie ich mniej. Mniejszą ilość posadzonych świerków zrekompensują drzewa liściaste, których korniki nie atakują.