Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 roku, w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym, na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy, ale też typowych, wciąż jeszcze powszechnie występujących gatunków i siedlisk przyrodniczych. 

"Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej."

Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 roku w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dyrektywa Ptasia) i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dyrektywa Siedliskowa), które zostały transponowane do polskiego prawa. Zasadnicze aspekty funkcjonowania obszarów Natura 2000 w Polsce zostały zawarte w Ustawie o ochronie przyrody, Ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie oraz ocenach oddziaływania na środowisko.

Główne ustalenia obu dyrektyw zostały zapisane w ustawie z 16 kwietnia 2004 r., w sprawie ochrony przyrody, w której m.in. wyróżniono nową formę ochrony przyrody pod nazwą „obszary Natura 2000".

W skład sieci Natura 2000 wchodzą:

• obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) – (Special Protection Areas – SPA) wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw. „Ptasiej";
• specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) – (Special Areas of Conserwation – SAC) wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. „Siedliskowej", dla siedlisk wyznaczonych w załączniku I oraz gatunków roślin i zwierząt wymienionych w załączniku II do Dyrektywy;
• obszary specjalnej ochrony ptaków pokrywające się z specjalnymi obszarami ochrony siedlisk.

Dyrektywa Ptasia ma na celu ochronę i zachowanie wszystkich populacji ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim, prawne uregulowanie zasad handlu i pozyskiwania ptaków łownych oraz przeciwdziałanie metodom ich łapania i zabijania. Dyrektywa ta dotyczy zarówno obszarów lęgowych, jak i morskich, które stanowią siedlisko występowania ptaków. Kraje członkowskie są zobligowane do występowania ostoi ptaków, określanych jako obszarów specjalnej ochrony (OSO).

Dyrektywa Ptasia zobowiązuje do następujących działań:

• wdrażania, zgodnie z potrzebami życiowymi ptaków, zasad zrównoważonego gospodarowania w miejscach ich występowania;
• naturalizacji, bądź odtwarzania przekształconych siedlisk;
• kontroli przestrzegani prawa;
• ustalania zasad eksploatacji populacji ptaków łownych.

Dyrektywa zabrania szczególności:

• umyślnego zabijania ptaków lub chwytania tych ptaków jakąkolwiek metodą;
• umyślnego niszczenia lub uszkadzania ich gniazd i jaj lub usuwania tych gniazd;
• zbierania jaj tych ptaków w naturalnych siedliskach oraz zatrzymywania jaj, nawet jeśli jaja te są puste;
• umyślnego płoszenia tych ptaków, zwłaszcza w okresie lęgowym i wyprowadzania młodych, w takim zakresie, w jakim płoszenie to miałoby znaczenie ze względu na cele niniejszej dyrektywy;
• przetrzymywania ptaków z gatunków, na które polowanie lub których chwytanie jest zabronione.

Dyrektywa Siedliskowa nie określa sposobów ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, ale nakazuje zachowanie tzw. właściwego stanu ich ochrony. W odniesieniu do siedliska przyrodniczego oznacza to, że (art. 33 Ustawy o ochronie przyrody):

• naturalny zasięg nie zmniejsza się,
• zachowuje ono specyficzną strukturę i swoje funkcje ekologiczne,
• stan zachowania typowych dla niego gatunków jest właściwy.

W odniesieniu do gatunków, właściwy stan ochrony oznacza natomiast, że:

• zachowana zostaje liczebność populacji,
• gwarantująca jej utrzymanie się w biocenozie przez dłuższy czas,
• naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się,
• pozostaje zachowana wystarczająco duża powierzchnia siedliska gatunku. 

Obszary specjalnej ochrony ptaków

Zgodnie z oficjalnym zgłoszeniem przez Polskę do Komisji Europejskiej listy obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) Natura 2000, Minister Środowiska wydał 12.01.2011 r. rozporządzenie, w którym określił nazwę, położenie administracyjne, obszar i mapę obszaru, cel i przedmiot ochrony. Rozporządzenie dotyczy 144 obszarów.

Wśród wyznaczonych obszarów trzy dotyczą zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Giżycko:

Bagna Nietlickie – PLB280001

Ostoja (zatwierdzona w 2004 roku i poszerzona w 2007) zlokalizowana jest na terenie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, pomiędzy jeziorami Jagodno i Buwełno. Zajmuje powierzchnię 4 080,76 ha powiatów giżyckiego, piskiego i mrągowskiego. W całości mieści się w zasięgu administracyjnym Nadleśnictwa Giżycko obejmując 1 717,52 ha areału gruntów Lasów Państwowych. W znaczącej części pokrywa się ze złożonym z dwóch enklaw obszarem PLH280054 Mazurskie Bagna oraz z obszarem chronionego krajobrazu OChK Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Swoim obszarem obejmuje także rezerwat ornitologiczny „Nietlickie Bagno”.

Większość obszaru jest to osuszone w przeszłości Jezioro Wąż. Jego pozostałości znajdują się w centralnej części torfowiska. Znaczną powierzchnię zajmują również, umiejscowione w zachodnim fragmencie obszaru, torfowiska wokół zarastającego jeziora Jędzelek.

Wskutek przeprowadzonych w przeszłości melioracji umożliwiono użytkowanie gospodarcze torfowisk. Podobnie skanalizowane zostały cieki, z których największym jest rzeka Wężówka. Aktualnie większość uprawianych w przeszłości łąk zdziczała i zarosła (sukcesja). Część z nich, z powodu niedrożności rowów i działalności bobrów, uległa powtórnie zabagnieniu. Na obraz torfowisk obecnie składa się mozaika turzycowisk, trzcinowisk, zespołów ziołorośli i zarośli wierzbowych. Postępująca sukcesja najsilniej widoczna jest na obrzeżu torfowisk, co przejawia się rozwojem bagiennych brzezin i olszyn. Fragmentarycznie występują tu też użytkowane ekstensywnie łąki i pastwiska.

W ramach obszaru ulokowane są dwa większe jeziora: Jędzelek i Paproteckie, zarastające jezioro Wąż oraz szereg mniejszych zbiorników i torfianek. Obrzeża torfowisk zajmują grunty mineralne, uprawy rolne, pastwiska, nieużytki i bory sosnowe.

Bagna Nietlickie były ostoją cietrzewia Tetrao tetrix, jednak ostatnio gatunek ten nie jest tu obserwowany. Aktualnie obecny jest tu derkacz Crex crex, zielonka Porzana parva, rybitwa czarna Chlidonias niger oraz wodniczka Acrocephalus paludicola. Występuje też liczna populacja żurawi Grus grus, które dodatkowo na terenie obszaru jesienią gromadzą się do odlotu.

Zagrożeniem dla awifauny obszaru jest m. in.: przesuszenie siedlisk, zarastanie ich ziołoroślami, trzciną a obrzeży torfowisk krzewami i lasem. Niekorzystny wpływ ma też zmiana użytkowania rolniczego oraz wzrost antropopresji przez rozwój zabudowy rekreacyjnej na skraju obszaru.

Część podanych wyżej informacji pochodzi ze Standardowego Formularza Danych (SDF) – podstawowego dokumentu skupiającego opis najistotniejszych informacji o obszarze Natura 2000, zaktualizowanego w kwietniu 2014 roku.

Obszar Bagna Nietlickie posiada plan zadań ochronnych zatwierdzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 28.11.2014 r. (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. 2014 poz. 3959). PZO jest aktem prawa miejscowego i jego zapisy są realizowane w PUL.

Puszcza Piska – PLB280008

Obszar (zatwierdzony w 2004 roku) obejmuje Puszczę Piską, granicząc z Krainą Wielkich Jezior Mazurskich, Równiną Mazurską oraz fragmentem Pojezierza Mrągowskiego. Jest jednym z największych krajowych obszarów Natura 2000 - zajmuje 172 802,20 ha. Leży głównie na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, w powiatach olsztyńskim, szczycieńskim, mrągowskim i piskim. W marginalnym stopniu wchodzi na teren województw: podlaskiego (w powiecie kolneńskim) i mazowieckiego (w powiecie ostrołęckim). Obszar PLB280008 Puszcza Piska obejmuje niewielki fragment Nadleśnictwa Giżycko – południowy skraj obrębu Orzysz o powierzchni 99,31 ha.

Geomorfologicznie północna i zachodnia część obszaru ma urozmaiconą rzeźbę o charakterze fałdowań morenowych. Poprzecinana jest głębokimi rynnami polodowcowymi. W południowo-wschodniej części ostoi dominuje krajobraz piaszczystej równiny sandrowej z zagłębieniami wypełnionymi wodami jezior i torfowiskami.

Obszar obejmuje kilkadziesiąt większych jezior morenowych i rynnowych. Jest tu największe w Polsce jezioro Śniardwy oraz inne wielkopowierzchniowe jeziora: Nidzkie, Bełdany i Mokre. Liczne są także niewielkie akweny w zagłębieniach wytopiskowych oraz bagienne jeziorka dystroficzne. Główne rzeki ostoi to: wpadająca do jeziora Bełdany Krutynia oraz łącząca Wielkie Jeziora Mazurskie z Narwią Pisa. W dolinach rzecznych, na obrzeżach jezior i w bezodpływowych zagłębieniach znaczne powierzchnie zajmują torfowiska. Często zbiorniki wodne otoczone są szuwarami i mokradłami, stanowiącymi ostoje ptaków.

Znaczną część powierzchni obszaru (ok. 60%) pokrywają lasy Puszczy Piskiej. Południowy fragment zdominowany jest przez sosnowe bory i bory mieszane. W części północnej oraz na pofałdowanych terenach pojeziernych poza puszczą występują płaty grądów z dominacją lipy w drzewostanie. Dość niewielką powierzchnię zajmują olsy i łęgi. Pozostały obszar stanowią użytki rolne, ze znacznym udziałem użytków zielonych.

W granicach obszaru PLB280008 Puszcza Piska zawiera się całkowicie siedliskowy obszar Natura 2000 PLH280048 Ostoja Piska oraz prawie cały Mazurski Park Krajobrazowy z otuliną. Na terenie tym występuje ponadto 9 obszarów chronionego krajobrazu (w tym OChK „Krainy Wielkich Jezior Mazurskich” i OChK „Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Wschód”) oraz 14 rezerwatów przyrody.

Omawiany obszar jest jedną z głównych w Polsce ostoi ptaków drapieżnych i sów. Na uwagę zasługują tu m. in. umieszczone w Polskiej czerwonej księdze zwierząt: bielik Haliaeetus albicilla, orlik krzykliwy Aquila pomarina, kania czarna Milvus migrans i rybołów Pandion haliaetus. Do największych w kraju należą także tutejsze populacje lęgowe żurawia Grus grus, włochatki Aegolius funereus, trzmielojada Pernis apivorus, zielonki Porzana parva, kropiatki Porzana porzana, lelka Caprimulgus europaeus, bąka Botaurus stellaris, dzięcioła czarnego Dryocopus martius, derkacza Crex crex i bociana białego Ciconia ciconia. 

Głównymi zagrożeniami dla awifauny i jej siedlisk w obszarze są: niekontrolowany rozwój turystyki i rekreacji, zabudowa terenów otwartych i brzegów jezior, zaniechanie tradycyjnego użytkowania rolnego obszarów nieleśnych, zalesianie lub naturalne zarastanie terenów porolnych oraz zanieczyszczenie i eutrofizacja wód powierzchniowych. Potencjalne zagrożenie może też stanowić ewentualny wyrąb starodrzewi i drzew dziuplastych.

Część podanych wyżej informacji pochodzi ze Standardowego Formularza Danych (SDF) – podstawowego dokumentu skupiającego opis najistotniejszych informacji o obszarze Natura 2000, zaktualizowanego w listopadzie 2015 roku.

Prowadzone obecnie prace nad projektem planu zadań ochronnych dla obszaru Puszcza Piska weszły w fazę końcową. W momencie zatwierdzenia, PZO stanie się aktem prawa miejscowego i jego zapisy należy realizować, bez względu na zapisy w PUL.

Jezioro Dobskie – PLB280012

Obszar o powierzchni 6 985,25 ha (zatwierdzony w 2007 roku) obejmuje eutroficzne Jezioro Dobskie będące elementem kompleksu Jeziora Mamry. W skład obszaru wchodzi 1 531,97 ha gruntów Nadleśnictwa Giżycko. Jego składowymi jest też kilka znajdujących się na jeziorze wysp oraz pofałdowane tereny morenowe z półwyspem Fuledzki Róg oraz kilka mniejszych jezior i zatoka jeziora Dejguny. W skład lądowej części obszaru wchodzą pola uprawne i lasy. Między nimi rozrzucone są użytki zielone, zabagnione zagłębienia i zarastające oczka wodne. Są tu również małe miejscowości i pojedyncze zagrody.

Opisywana ostoja ulokowana jest na terenie powiatów giżyckiego i węgorzewskiego. Zawiera się w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich  i w marginalnym stopniu na terenie OChK Doliny Rzeki Guber. W jej granicach występuje też rezerwat przyrody „Jezioro Dobskie” oraz część siedliskowego obszaru Natura 2000 Ostoja Północnomazurska PLH280045. 

Jezioro Dobskie z jego bezpośrednim sąsiedztwem to jedna z głównych ostoi ptaków wodno-błotnych i drapieżnych Pojezierza Mazurskiego. Najlepsze warunki bytowania i rozwoju pierwsze z nich znajdują na wyspach i półwyspach Jeziora Dobskiego oraz w otaczającym je pasie szuwarów. Podobnie atrakcyjna jest otoczona trzcinowiskami zatoka jeziora Dejguny. Zasiedlająca wyspę Wysoki Ostrów na Jeziorze Dobskim kolonia lęgowa kormorana Phalacrocorax carbo należy do największych w kraju. Występują też populacje lęgowe dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos oraz gągoła Bucephala clangula. Jednym z przedmiotów ochrony obszaru jest hełmiatka Netta rufina, jednak gatunek ten w ostatnich latach na omawianym terenie przez pracowników nadleśnictwa nie został odnotowany. Podczas jesiennych przelotów na półwyspie Fuledzki Róg odbywają się zlotowiska żurawi Grus grus, których zgrupowania osiągają wysoką liczebność.

Zagrożeniem dla tutejszej awifauny i jej siedlisk jest nasilenie zabudowy wokół jezior: Dobskiego i Dejguny, w tym półwyspu Fuledzki Róg. Poza tym niekorzystnie na ptaki oddziaływuje wzrost ruchu turystycznego na lądzie i wodzie, intensyfikacja lub zaniechanie użytkowania rolnego, wzrost zanieczyszczenia wód i ich eutrofizacja a także nadmierne użytkowanie zasobów ryb w jeziorach. Zachowaniu i utrzymaniu siedlisk cennych gatunków ptaków na omawianym obszarze sprzyja wieloletnia ochrona rezerwatowa Jeziora Dobskiego oraz prowadzona w bezpośrednim jego sąsiedztwie ekstensywna gospodarka rolna.

Część podanych wyżej informacji pochodzi ze Standardowego Formularza Danych (SDF) – podstawowego dokumentu skupiającego opis najistotniejszych informacji o obszarze Natura 2000, zaktualizowanego w kwietniu 2014 roku.

Obszar Jezioro Dobskie posiada plan zadań ochronnych zatwierdzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 29.12.2014 r. (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. 2014 poz. 4307). PZO jest aktem prawa miejscowego i jego zapisy są realizowane w PUL.

Obszary specjalnej ochrony siedlisk

28.10.2009 r. Rada Ministrów Zatwierdziła listę 454 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty w oparciu o postanowienia zawarte w tzw. "Dyrektywie siedliskowej". Na tej liście znajdują się dwa specjalne obszary ochrony (SOO) zlokalizowane w zasięgu Nadleśnictwa Giżycko.

 Ostoja Północnomazurska – PLH280045

Ostoja, o powierzchni 14 573,01 ha rozciąga się na terenie powiatów: węgorzewskiego (gminy: Węgorzewo i Pozezdrze) i giżyckiego (gminy: Giżycko i Ryn). Oprócz jezior obejmuje swym zasięgiem m. in. średniej wielkości uroczyska leśne o powierzchni 1 620,29 ha, wchodzące w skład obrębów leśnych: Giżycko i Ryn Nadleśnictwa Giżycko, zlokalizowane w jego północnej części. W ramach ostoi funkcjonują 4 rezerwaty przyrody: Jezioro Dobskie, Perkuny oraz Wyspy na Jeziorach Mamry i Kisajno. Ostoja częściowo pokrywa się z obszarem Natura 2000 PLB280012 Jezioro Dobskie, cała zaś leży w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.

Ostoję Północnomazurską tworzą przede wszystkim (prawie w trzech czwartych) jeziora. Są to: jezioro Mamry (w systemie kilku jezior: Mamry Północne, Kirsajty, Dargin, Dobskie, Kisajno), jezioro Dejguny oraz kilka małych zbiorników wodnych. Pozostała część obejmuje lasy liściaste i siedliska rolnicze. W mniejszości występują tu lasy mieszane, bory oraz łąki i zarośla.

Teren zlewni jezior leżących w ostoi utworzony został pod wpływem działania lodowca skandynawskiego (fazy pomorskiej). Całość leży w obrębie moreny pagórkowatej (jezioro Mamry powstało dzięki morenie dennej), która ciągnie się pasem od północnego wschodu na południowy zachód. Charakteryzuje się ona występowaniem niezbyt wysokich, lecz często stromych pagórków. Osady składają się z glin zwałowych, iłów, piasków, żwirów i głazów.

W obrębie ostoi występuje szereg siedlisk przyrodniczych, m. in.: twardowodne oligoi mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea (3140), starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion i Potamion (3150), ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (6120), torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) (7110), torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji (7120), torfowiska przejściowe i trzęsawiska (7140), grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (9170), bory i lasy bagienne (91D0), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (91E0) oraz łęgowe lasy dębowo-wiązowojesionowe (91F0). 

Na terenie ostoi występują populacje ryb z rodzaju koza Cobitis sp. (1149) oraz innych gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej: różanki Rhodeus sericeus (1134), piskorza Misgurnus fossilis (1145) oraz bolenia Leuciscus aspius (1130). Występuje tu jedna z największych populacji pachnicy dębowej Osmoderma eremita (1084), a także stwierdzono liczne (ponad 30) gatunki reliktowe chrząszczy saproksylicznych i innych bezkręgowców, takich jak: zalotka większa Leucorrhinia pectoralis (1042), czerwończyk nieparek Lycaena dispar (1060), jelonek rogacz Lucanus cervus (1083), zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus (1086). Z płazów występuje traszka grzebieniasta Triturus cristatus (1166) i kumak nizinny Bombina bombina (1188), a z ssaków wydra Lutra lutra (1355), bóbr europejski Castor fiber (1337).

O wartości przyrodniczej obszaru świadczy przede wszystkim: występowanie kompleksu unikatowych (dużych i głębokich) jezior z bardzo dobrze lub dobrze zachowaną: roślinnością podwodną, występowanie czystych populacji ryb z rodzaju koza oraz jednej z największych populacji chrząszcza - pachnicy dębowej w Polsce i ponad 30 gatunków reliktowych gatunków chrząszczy saproksylicznych. Podstawowym celem ochrony ostoi jest więc zachowanie jezior oligo- i mezotroficznych oraz jezior eutroficznych. Obiektem ochrony są również gatunki chrząszczy saproksylicznych (głównie pachnicy dębowej) i ich siedliska.

Zagrożenia dla siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt ostoi wynikają głównie z ingerencji w wody jezior (eutrofizacja, zanieczyszczanie), działań skutkujących zmianą stosunków wodnych, zmiany sposobu prowadzenia gospodarki rolnej (intensyfikacja lub zaniechanie), niewłaściwie prowadzonej gospodarki leśnej i rybackiej, kłusownictwa, nasilenia zabudowy mieszkaniowej, komunikacyjnej i rekreacyjnej w bezpośrednim sąsiedztwie jezior, tworzenia barier migracyjnych dla zwierząt oraz z nasilenia ruchu turystycznego.

Część podanych wyżej informacji pochodzi ze Standardowego Formularza Danych (SDF) – podstawowego dokumentu skupiającego opis najistotniejszych informacji o obszarze Natura 2000, zaktualizowanego w kwietniu 2014 roku.

Ostoja Północnomazurska posiada plan zadań ochronnych zatwierdzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 19.01.2015 r. (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. 2015 poz. 438). PZO jest aktem prawa miejscowego i jego zapisy są realizowane w PUL. 

Mazurskie Bagna – PLH280054

Obszar Mazurskie Bagna składa się z trzech izolowanych przestrzennie enklaw o łącznej powierzchni 1 569,32 ha leżących na gruntach powiatów giżyckiego i piskiego. Powierzchnia obszaru w całości zamyka się w zasięgu administracyjnym Nadleśnictwa Giżycko, obejmując powierzchnię 1 450,74 ha gruntów Lasów Państwowych. W znaczącej części pokrywa się z obszarem Natura 2000 PLB280001 Bagna Nietlickie oraz z Obszarem Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. W jego zasięgu terytorialnym występują dwa rezerwaty przyrody: Nietlickie Bagno i Jeziorko koło Drozdowa. 

Obszar PLH280054 Mazurskie Bagna znajduje się na zachód od drogi Orzysz-Giżycko. Położony jest w mezoregionie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego. W jego skład wchodzą siedliska łąkowe i zaroślowe, torfowiska i bagna oraz bory iglaste. Na niewielkim areale występują tu również liściaste lasy i lasy mieszane oraz siedliska rolnicze.

Łącznie, stwierdzono tu występowanie 9 siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, które zajmują ok. 15% powierzchni obszaru. Są to m. in.: starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion i Potamion (3150), zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (6410), niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (6510), torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) (7110), torfowiska przejściowe i trzęsawiska (7140), grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (9170) oraz bory i lasy bagienne (91D0).

Odnotowano dwa gatunki roślin wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: sierpowiec błyszczący Drepanocladus vernicosus (1393) i lipiennik Loesela Liparis loeselii (1903) oraz dwa gatunki „naturowych” owadów: zalotka większa Leucorrhinia pectoralis (1042) i czerwończyk nieparek Lycaena dispar (1060). Na szczególną uwagę zasługuje stanowisko brzozy niskiej Betula humilis - reliktu polodowcowego, a także goździka pysznego Dianthus superbus, pełnika europejskiego Trollius europaeus występujących na terenie rezerwatu Nietlickie Bagno. Ostoja jest istotnym miejscem lęgowym gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG takich jak bielik Haliaeetus albicilla (A075), bocian czarny Ciconia nigra (A030), zielonka Porzana parva (A120) czy kropiatka Porzana porzana (A119). Występował tu także cietrzew Tetrao tetrix (A409). Ponadto obszar jest jednym z największych zlotowisk żurawia Grus grus (A127) w Polsce, zwłaszcza na przelotach jesiennych. Spośród żyjących na tym obszarze ssaków na uwagę zasługują licznie tu występujące: bóbr europejski Castor fiber (1337), wydra Lutra lutra (1355) oraz łoś europejski Alces alces.

Zagrożenia dla siedlisk ostoi wynikają głównie z działań skutkujących zmianą stosunków wodnych, zmiany sposobu prowadzenia gospodarki rolnej (intensyfikacja lub zaniechanie) oraz z nasilenia ruchu turystycznego.

Część podanych wyżej informacji pochodzi ze Standardowego Formularza Danych (SDF) – podstawowego dokumentu skupiającego opis najistotniejszych informacji o obszarze Natura 2000, zaktualizowanego w listopadzie 2015 roku.

Obszar Mazurskie Bagna posiada plan zadań ochronnych zatwierdzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 19.05.2014 r. (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. 2014 poz. 2287). PZO jest aktem prawa miejscowego i jego zapisy są realizowane w PUL. 

Gatunki roślin i zwierząt chronionych w ramach sieci Natura 2000

Na podstawie raportu z inwentaryzacji przyrodniczej Natura 2000 Nadleśnictwa Giżycko w 2007 r. na jego terenie zlokalizowano następujące gatunki roślin i zwierząt określone Decyzją Nr 63 DGLP z dnia 7 sierpnia 2006 roku z późniejszymi zmianami w sprawie przeprowadzenia w roku 2006 i 2007 powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, o których mowa w dyrektywach Rady Europejskiej nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, jak też 92/62/WE z 27 października 1997 r w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

Tabela: Lista gatunków roślin i zwierząt chronionych w ramach programu Natura 2000 występujących w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Giżycko.^*

^* - informacja z nadleśnictwa

Siedliska przyrodnicze

Tabela: Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej występujące na gruntach Nadleśnictwa Giżycko.

3150 - Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nymphaeion i Potamion.
Są to naturalne jeziora i stałe niewielkie zbiorniki wodne oraz odcięte fragmenty koryt rzecznych z wolno pływającymi w toni wodnej makrofitami (Potamion i częściowo Nympheion), makrofitami zakorzenionymi w dnie oraz o liściach pływających (część Nympheion), a także prymitywnymi skupieniami drobnych roślin pływających po powierzchni wody (Lemnetea). Zaopatrywane w wodę mogą być ze źródeł powierzchniowych (opad atmosferyczny, spływ powierzchniowy, dopływy rzeczne) lub ze źródeł podziemnych - dopływ gruntowy. Udział poszczególnych dróg dostawy wody jest cechą charakterystyczną dla każdego zbiornika. Najbliższe otoczenie (zlewnia) starorzeczy i innych naturalnych, eutroficznych zbiorników wodnych to zazwyczaj obszar w mniejszym lub większym stopniu poddany antropopresji. Wzrastający udział obszarów przekształconych przez człowieka (pól uprawnych, terenów zabudowanych itp.) w zlewni powoduje, iż zbiorniki ulegają przyspieszonej eutrofizacji. Oprócz tego zagrożeniem dla siedliska jest też, intensywna turystyka i rekreacja oraz związane z tym zaśmiecanie.

6410 - Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe Molinion.
Ukształtowanie się siedliska jest konsekwencją nałożenia się specyficznych czynników naturalnych i ekstensywnego sposobu użytkowania. Łąki te wykształcają się w zmiennych warunkach wodnych, tj. podtopieniach 70 od jesieni do wiosny i przesuszeniach w okresie letnim. Zagrożeniem są melioracje wodne i zanik tradycyjnej, ekstensywnej gospodarki łąkarskiej.

6510 - Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris).
Łąki świeże są bogatymi florystycznie siedliskami. Występują na żyznych glebach mineralnych, rzadziej organicznych, o poziomie wody gruntowej zalegającej nie płycej niż 40-50 cm. Powstały w wyniku wycięcia lasów liściastych i zagospodarowania tych terenów, jako łąki kośne. Zagrożeniem jest zanik tradycyjnej, ekstensywnej gospodarki łąkarskiej.

7110 - Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe).
Mszary na skrajnie ubogich w substancje odżywcze i silnie kwaśnych torfach, zasilane wyłącznie lub niemal wyłącznie wodami opadowymi. Lustro wody w złożu torfowym jest położone wyżej w stosunku do poziomu wody gruntowej w otoczeniu torfowiska. Zbiorowiska roślinne budowane są przez nieliczną, ekologicznie bardzo wyspecjalizowaną grupę roślin, głównie torfowce, krzewinki, zielne byliny o trawiastym pokroju, sporadycznie gatunki krzewiaste i drzewiaste. Zagrożeniem są melioracje odwadniające i eutrofizacja.

7140 - Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z ScheuchzerioCaricetea).
Siedlisko obejmuje zbiorowiska torfowisk zasilanych wodami opadowymi i częściowo również podziemnymi lub powierzchniowymi. Porośnięte są przez różnorodne torfotwórcze zbiorowiska roślinne, w formie kołyszących się na powierzchni wody kożuchów, pływających dywanów (pła), trzęsawisk, zbudowanych przez średnio wysokie i niskie turzyce, torfowce i mchy brunatne. Pod względem warunków hydrologicznych, troficznych, charakteru roślinności i stanu dynamicznego mają cechy pośrednie między typowymi torfowiskami niskimi a torfowiskami wysokimi. Zagrożeniem jest obniżenie poziomu wód gruntowych, eutrofizacja, zarastanie.

7210 - Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis).
Są to z reguły siedliska mezotroficzne o odczynie obojętnym do lekko zasadowego, zasilane wodami bogatymi w wapń. Na brzegach jezior, w strefie litoralu, źródłem wapnia jest gytia lub kreda jeziorna, a w obrębie torfowisk niskich zarówno gytia, jak i skała wapienna, na której zalegają pokłady torfowe. Siedlisko jest stale uwilgotnione z wahaniami poziomu wody w różnych porach roku. Najczęściej torfowiska nakredowe porośnięte są przez wapieniolubne rośliny szuwarowe głównie kłoć wiechowatą Cladium mariscus, turzycę Buxbauma Carex buxbaumii i marzycę czarniawą Schoenus nigricans. Są to najczęściej siedliska rzadkie, występujące na rozproszonych stanowiskach. Zagrożeniem dla siedliska jest zmiana warunków hydrologicznych, presja ze strony turystyki, wypalanie, wydobywanie kopalin oraz sukcesja i ekspansja gatunków inwazyjnych.

7230 - Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk.
Mezo- i eutroficzne, słabo kwaśne, neutralne i zasadowe młaki, torfowiska źródliskowe i przepływowe typu niskiego, zasilane przez wody podziemne, zasobne w zasady. Porośnięte są przez różnorodne, geograficznie zróżnicowane, torfotwórcze zbiorowiska mszysto-niskoturzycowe (mechowiska), w części z wybitnym udziałem gatunków wapniolubnych, w tym rosnących poza zwartym zasięgiem geograficznym lub w pobliżu jego skraju. Odczyn siedliska mieści się w przedziale od 6,5 do 8 pH. Zagrożeniem jest zmiana warunków hydrologicznych poprzez uruchomienie lub utrudnienie przepływu wód, odlesienie terenu, koszenie, wydobywanie torfu.

9170 - Grąd subkontynentalny (Tilio-Carpinetum).
Zbiorowiska te na terenach nizinnych są szeroko rozpowszechnione. Występują na glinach zwałowych, piaskach akumulacji lodowcowej oraz piaskach rzecznych tarasów akumulacyjnych i niektórych utworach sandrowych oraz aluwialnych. Grądy mogą wykształcać się na świeżych i wilgotnych typach siedliskowych lasu eu- i mezotroficznych. Są to głównie: las świeży, las wilgotny, las mieszany świeży i las mieszany wilgotny. Grąd subkontynentalny jest zbiorowiskiem o złożonej, wielopiętrowej strukturze. Zbudowany jest najczęściej z dębu szypułkowego Quercus robur, graba zwyczajnego Carpinus betulus, lipy drobnolistnej Tilia cordata i klonu pospolitego Acer platanoides. Grąd subkontynentalny jest zespołem bardzo zmiennym, zarówno pod względem geograficznym, jak i siedliskowym. Zagrożeniem jest niszczenie runa podczas zrywki drewna, gatunki inwazyjne, szkody wyrządzane przez zwierzynę oraz odnowienia niewłaściwymi gatunkami i w niewłaściwych udziałach. Zaplanowane zabiegi gospodarcze powinny być wykonane tak, by zminimalizować negatywny wpływ na siedlisko.

91D0 - Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Ledo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne).
Bory i lasy bagienne najczęściej związane są z kompleksami torfowisk wysokich i przejściowych. Pozostają zwykle pod wpływem zasilania ubogą w związki odżywcze, wodą opadową lub z płytkich warstw gruntowych. Zbiorowiska budowane są głównie przez: brzozę omszoną Betula pubescens, sosnę zwyczajną Pinus sylvestris i świerka pospolitego Picea abies oraz gatunki specyficzne dla oligotroficznych i mezotroficznych terenów bagiennych, w tym gatunki z rodzajów torfowiec Sphagnum sp., turzyca Carex sp. i borówka Vaccinium sp. Na gruntach nadleśnictwa w trakcie inwentaryzacji LP w 2007 roku stwierdzono występowanie czterech podtypów siedlisk przyrodniczych z grupy 91DO:

• Brzezina bagienna 91DO-1,
• Sosnowy bór bagienny 91DO-2,
• Borealna świerczyna bagienna 91DO-5,
• Sosnowo-brzozowy las bagienny 91DO-6.

Największym zagrożeniem dla siedliska jest zaburzenie stosunków wodnych. 

91E0 - Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Fraxino-Alnetum, olsy źródliskowe).
Są to głównie nadrzeczne lasy: olszowe, jesionowe, olszowo-jesionowe, wierzby białej i kruchej oraz topoli białej i czarnej. Biotopy omawianej grupy mają wysoką wartość przyrodniczą, gdyż odznaczają się ponadprzeciętnym bogactwem związanej z nimi flory i fauny. Zagrożeniem są działania polegające na modyfikowaniu warunków wodnych i regulowaniu cieków wodnych.

91F0 - Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum).
Są to wilgotne lasy związane z siedliskami okazjonalnie zalewanymi wodami rzecznymi lub pozostającymi pod wpływem okresowych spływów wód powierzchniowych albo ruchomych wód gruntowych. Występują w dolinkach małych cieków, ich charakter zdeterminowany jest przez ruch wody, zwykle jednak nie przybierający charakteru zalewu powierzchniowego i występują najczęściej pośród wilgotnych postaci grądów oraz łęgów jesionowo-olszowych i olsów, zwykle w strefie przejścia między nimi. Zagrożeniem są zespoły chorobowe powodujące zamieranie jesionów i wiązów. Zaplanowane zabiegi gospodarcze powinny być wykonane tak, by zminimalizować ich negatywny wpływ na siedlisko.

PLH280054, PLB280001, PLC280008 - Obszarom sieci Natura 2000 nadaje się nazwy własne, najczęściej korzystając z lokalnych nazw geograficznych, a czasem z nazw głównych przedmiotów ochrony. W Polsce przypisuje im się kody literowo-liczbowe, które wskazują kraj (PL), rodzaj obszaru (obszary "ptasie" są oznaczone literą B, od ang. bird - ptak, a obszary "siedliskowe" literą H, od angielskiej nazwy siedliska - habitat; jeśli obszary - "ptasi" i "siedliskowy" całkowicie się pokrywają, oznaczane są literą C, od ang. common - wspólne). Kolejne symbole w kodzie obszaru oznaczają region w obrębie kraju (2 pierwsze cyfry oznaczające województwo, 28 - warmińsko-mazurskie) oraz kolejne miejsce na liście obszarów danego rodzaju w regionie (na ogół 2 lub 3 ostatnie cyfry).