Asset Publisher Asset Publisher

Wierzenia mazurskie

I dziś jeszcze prosty lud wierzy, że gdy podczas burzy położy się strzałkę piorunową na lipowym stole, strzałka skacze.

„23 kwietnia. Dzień św. Jerzego, w którym, jak powiadają Litwini - młode żyto powinno być tak wysokie, żeby mógł się w nim schować skowronek - uchodzi za ważny termin. Tego dnia dawni prusowie składali ofiary swojemu bożkowi Pergubiusowi."

Tadeusz Siemaszko. Rzeźba z cyklu: Dusze w drewnie zaklęte.

W średniowieczu św. Jerzy smokobójca był jednym z najpopularniejszych patronów.  Do dziś jest patronem Malty, Gruzji, Anglii, Bułgarii, Aragonii, Katalonii, Rumunii, Grecji, Litwy, Portugalii, Sardynii, Serbii, Ukrainy, Rosji - a także wielu miast, profesji i organizacji.

Fot. Strzałki piorunowe - belemnity.

„Jako rodzaj amuletów używane były, przynajmniej jeszcze w ubiegłym wieku, tak zwane strzałki piorunowe. O używaniu Pisanski nadmienia co następuje: Gdy chmury zbierają się i coraz głośniejsze grzmoty zapowiadają, że wkrótce nadciągnie burza, ktoś z domowników wkłada palec w otwór, który można znależć w większych kamieniach, obraca kamień kilka razy dokoła, wymawia kilka zaklęć, rzuca kamień z całą siła ku drzewom i wierzy, iż tym sposobem zabezpiecza swój dom od pioruna. W tej intencji takie piorunowe strzałki kładzie się małym dzieciom do kołyski. Ludzie wierzą w ich ukrytą moc, w takich nawet przypadkach, które nie mają nic wspólnego z piorunem; np. przez otwory tych kamieni doją krowy, kiedy z wymion wraz z mlekiem wypływa krew."

Źródło: Max P. Toppen, Wierzenia mazurskie, Druk Józefa Jeżyńskiego, Warszawa 1894.

 

Strzałki piorunowe (pioruny), potoczna nazwa skamieniałych fragmentów endoszkieletu morskich głowonogów -  belemnitów (Belemnidea), żyjących od karbonu do kredy. Były one podobnymi do wspólczesnych kałamarnic drapieżnikami, osiągającymi nawet kilka metrów długości, jednak odnajdywane często na brzegach mazurskich jezior rosta belemnitów są przeważnie niewielkie. Ze względu na stożkowaty kształt, fakturę, przypominającą stopiony kwarc oraz najczęstsze miejsce odnalezienia, są mylnie brane za efekt uderzenia pioruna w brzeg jeziora i zyskały miano strzałek piorunowych. Wypełnione nimi naczynia zdarzało się znależć w kurhanach, Mazurzy używali ich jako amuletów."

Źródło: Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany. wydawnictwo Redman, Baobab, Warszawa 2008.