Bohaterami wyścigu o przetrwanie są rośliny z najniższej warstwy lasu zwanej runem leśnym.  Wczesną wiosną do warstwy  runa dociera sporo promieni słonecznych, niestety wraz z upływem czasu krzewy i drzewa z wyższych pięter lasu pokrywają się młodymi liśćmi, które coraz skuteczniej zaczynają przesłaniać słońce. Rośliny rosnące niżej muszą się więc bardzo spieszyć, aby skorzystać z takiej ilości energii słonecznej, która umożliwi im właściwy rozwój.

Typowym przykładem roślin wyspecjalizowanych do takich wyścigów są Przylaszczki pospolite (Hepatica nobilis Mill.).  Te objęte w Polsce ścisłą ochroną gatunkową rośliny, wczesną wiosną rozwijają się dzięki  liściom wykształconym poprzedniego roku. Ich liście w okresie zimowym nadal pozostają zielone. Dzięki nim przylaszczki zyskują przewagę nad drzewami i krzewami, które jesienią pozbyły się liści i wiosną muszą je wykształcić od nowa. W okresie od marca do maja u przylaszczek rozwijają się kwiaty z pąków, które rośliny również przygotowały  jesienią ubiegłego roku. Poszczególne kwiaty kwitną około ośmiu dni. Ponieważ kwiaty rozwijają się stopniowo, pojedyncza roślina kwitnie około trzech tygodni. Prawie równocześnie z rozpoczęciem kwitnienia przylaszczki wymieniają swoje liście, pozbywają się starych zeszłorocznych i zastępują je nowymi. Dzięki delikatnemu zapachowi kwiatostan przylaszczek wabi owady, które je chętnie zapylają. Pod koniec maja, gdy do warstwy runa leśnego dociera już niewiele światła słonecznego przylaszczki dysponują nasionami  zdolnymi do kiełkowania. Przylaszczki potrafią się również rozmnażać za pomocą kłączy. Dzięki tak wykształconemu mechanizmowi przetrwania Przylaszczki pospolite są roślinami długowiecznymi i ich wiek dochodzi podobno nawet do stu lat.    

Znając już historię Przylaszczki pospolitej warto wybrać się do lasu, aby zobaczyć ją w jej środowisku naturalnym i podziwiać jej uroki, do czego leśnicy gorąco namawiają. Podczas leśnych spacerów pamiętać należy, iż te piękne rośliny są podwójnie chronione. Po pierwsze jak już napisałem wcześniej podlegają prawnej ścisłej ochronie gatunkowej ze względu na rzadkość ich występowania. Ponadto warto wiedzieć, iż rośliny te potrafią bronić się same, gdyż sok ich liści jest trujący.

Oglądajmy więc i podziwiajmy je z pewnego dystansu, delektując się przy okazji piękną wiosenną pogodą i promieniami słonecznymi.

Sławomir Kowalczyk/Nadleśnictwo Giżycko